Tilde Birlik

Hal-hazırda Temin Etilgen Qırımtatarca Klavye Tizilimleri

Linux üzerinde aşağıdaki klavye tizilimleri temin etilmekte:

1. Q tizilimi
2. F tizilimi
3. Alt-Q tizilimi

Oturım içerisinde yañı bir klavye tizilimi qullanıcı tercihlerine şöyle eklenebilir:

1. Sistem Ayarları'nı açıñız. Meselâ, Unity (Birlik) masaüstünde, bu resimdeki sol tarafta alttan altıncı dögmeni qullanaraq.
2. Sistem Ayarları penceresinde Klavye Tizilimi'ni saylañız.
3. Klavye Tizilimi penceresinde, + işaretini saylañız, açılğan Bir Tizilim Saylañız penceresinde her hangi bir tizilimni saylañız ve nihayet Ekle dögmesini saylañız. Mezkür pencereler, bu suretteki üst-soldaki eki penceredir: Klavye Tizilimi üst-solda ve Bir Tizilim Saylañız onıñ sağındadır.

QIRIMTATAR Tiliniñ Dobruca Şivesine Mahsus Klavye Tizilimi

QIRIMTATAR tiliniñ Dobruca şivesi bir qaç sene diger til ve şiveler ile aynı muameleni kördi. Faqat, QIRIMTATAR tiliniñ Dobruca şivesine mahsus klavye tizilimi, 2011 senesi Mayıs ayınıñ soñunda menba kodunda yapılğan bir deñişiklik ile qullanıcı arayüzünden gizlendi. Bu kod deñişikligi, 2011 küzünden itibaren deñişik Linuks dağıtımlarınıñ yañı çıqarılışlarında aksetilmege başlandı. Ondan dolayı, QIRIMTATAR tiliniñ Dobruca şivesine mahsus klavye tiziliminiñ qullanılabilüvi içün şimdi bir qaç farqlı adım şarttır. Kerekli bu mahsus adımlar, mında kösterile.

Klavye Tizilimleri ve (İnsan Haqlarından Olğan) Lisaniy Haqlarğa Dair Zulum ve Siyasiy Oyunlar

Yuqarıdaki 5 surette yañı til-merkezli klavye tizilimi qullanıcı arayüzleri ve yañartılğan (ülkesiz) QIRIMTATARCA klavye tizilimleri isimleri ve qısqartması (ISO til kodu olğan "crh") kösterile. Bu qullanıcı arayüzleri 2011 senesi küzünden itibaren yañı Linuks çıqarılışlarında aksetilmege başlandı. Ondan evvel suniy bir şekilde dayatılğan ve bazı tahrikler içün de qullanılğan ülke-esaslı klavye tizilimi qullanıcı arayüzleri bar edi. Bu ülke-esaslı yanaşım, meselâ, eñ başta QIRIMTATAR tiliniñ bütün klavye tizilimlerini silmek üzre bir mazaret olaraq ta qullanıldı. O silme tahriki, ancaq farqlı kanallardan bararaq başqa insanlarnıñ qabulından soñ aşılabildi. O tahrikten soñ, ülke-esaslı klavye tizilimi qullanıcı arayüzleri yerine til-merkezli qullanıcı arayüzleriniñ qullanılması kerekkeni haqqında mında da (ve bu lâyiha oğruna yapılğan çalışmalar esnasında da) bu deñişimden evvel bir qaç sene boyunca yazılğandır ve fikirler beyan etilgendir. Bu fikirlerni bir Türk-Tatar ağzından eşitmek (qaleminden oqumaq) bile istemegen ve red etken bir bende (ve onıñ suiistimalına ve tahriklerine faal müsamaha köstergen bir başqası), neticede aynı fikirler milliyeti (ve dini) farqlı olğan başqa zatlar tarafından da ifade etilgenden soñ, evvelki saçmalarını ve safsatalarını hiç zikretmegenlerdir. Qıyaslanabilmesi içün, evvelki ülke-esaslı (ve ondan dolayı mükerrerlikke ve daha qolay siyasiy suiistimalğa yol açqan) qullanıcı arayüzlerini mında körebilirsiñiz.

Mezkür til-merkezlilik eyi bir hususiyettir. Faqat ne tesadüftir ki, bu müsbet deñişimden qısqa bir müddet soñra tahrik etici bir başqa amel ile, QIRIMTATAR tiliniñ Dobruca şivesine mahsus klavye tizilimi, Dobruca Qırım Tatarlarınıñ temsilcileri tarafından oña destek ifade etilgen oluvına rağmen, qullanıcı arayüzünden gizlendi. Kene de, ne tesadüftir ki, böyle gizlemelerge imkân bergen "ekstra" yaki "egzotik" klavye tizilimleri qavramı ve hususiyeti, QIRIMTATAR tili içün klavye tizilimleri eklengenden qısqa bir müddet soñra uydurıldı. Malüm olğanı kibi, QIRIMTATAR tiliniñ Dobruca şivesi sayısı 20 biñ civarında olğan kişi tarafından qullanılmaqta. Maqsat tahrik ve zulum olğanından dolayı, Windows üzerinde til qullanıcısı sayısı çoq daha az olğan tiller ve şivelerge dair klavye tizilimleriniñ de diger klavye tizilimleri ile aynı şekilde kösterilgeni hiç farq etmedi (mezkür tillerniñ ve şivelerniñ bazıları (qullanıcı sayısı ile): Mohawk (3350), İnari Sami (300), Lule Sami (2000), Skolt Sami (400), Cenubiy Sami (600)). Böylece, teessüf ki, QIRIMTATAR tiliniñ Dobruca şivesine dair klavye tizilimi, zulum ve tahrikler neticesinde şimdi ekinci sınıf muamelesi körmekte ve qullanılması içün evvelki bölümde mezkür mahsus adımlar kerekmekte. Aynı zamanda, evvelki paragrafta zikretilgen oğraşlardan soñ, QIRIMTATAR tiline dair başlıca klavye tizilimleri ve umumen til-merkezli klavye tizilimi tercihleri qullanıcı arayüzleri mevzusında haq ve mantıq ğalip keldi ve neticede QIRIMTATAR tiline dair sahifeniñ başında mezkür başlıca klavye tizilimleri diger klavye tizilimleri ile aynı muameleni körmekte ve qolayca qullanılabilmekte.